సుప్రీంకోర్టు ముఖ్యమైన కేసులు - తీర్పులు

*సుప్రీంకోర్టు ముఖ్యమైన కేసులు - తీర్పులు*

*ఏకే గోపాలన్ కేసు (1950)*
-మద్రాస్‌కు చెందిన ఏకే గోపాలన్ అనే వ్యక్తిని మద్రాస్ ప్రభుత్వం నిరోధక నిర్బంధ చట్టం-1950 కింద అదుపులోకి తీసుకుంది. అయితే ఏకే గోపాలన్ రెండు అంశాలపై తన నిర్బంధాన్ని ప్రశ్నించాడు. తనను నిర్బంధంలోకి తీసుకోవడం రాజ్యాంగంలోని 19వ నిబంధన ప్రకారం స్వేచ్ఛా హక్కుకు విరుద్ధమని, 21వ నిబంధన కింద వ్యక్తిగత స్వేచ్ఛకు నిర్బంధం వ్యతిరేకమని వాదించాడు.

*చంపకం దొరైరాజన్ కేసు (1951)*
-తమిళనాడులోని విద్యాసంస్థల్లో వెనుకబడిన తరగతులవారికి కల్పించిన రిజర్వేషన్లకు వ్యతిరేకంగా వేసిన కేసు. మొదటి రాజ్యాంగ సవరణ జరిగింది. దీని ద్వారా 15(4) సెక్షన్‌ను నూతనంగా చేర్చారు.

*శంకరీప్రసాద్ కేసు (1952)*
-మొదటి రాజ్యాంగ సవరణ చట్టంలోని అంశాలను ప్రశ్నించారు. రిజర్వేషన్లు కల్పించడం ప్రాథమిక హక్కులకు విరుద్ధమని కేసు వేశారు. పార్లమెంటుకు ఏ అంశాన్నయినా సవరించే అధికారం ఉన్నదని ఈ కేసులో సుప్రీంకోర్టు తేల్చి చెప్పింది. ఈ కేసులోనే సుప్రీంకోర్టు మొదటిసారి న్యాయసమీక్ష అధికారాన్ని వినియోగించింది.

*బేరుబారి కేసు (1960)*
-దేశంలో ఏదైనా ప్రాంతాన్ని వేరే దేశ భూభాగంలో కలుపడానికి ముందుగా రాజ్యాంగ సవరణ చేయాలని సుప్రీంకోర్టు పేర్కొన్నది.

*కేశవ్‌సింగ్ కేసు (1964)*
-కేశవ్‌సింగ్ అనే జర్నలిస్టు శాసనవ్యవస్థకు వ్యతిరేకంగా వ్యాఖ్యలు చేయడంతో అతనికి జైలుశిక్ష విధించారు. ఈ కేసులో కోర్టు తీర్పునిస్తూ నిబంధన 21కి విరుద్ధంగా వ్యవహరించరాదని వ్యాఖ్యానించింది.

*సజ్జన్‌సింగ్ కేసు (1965)*
-ఆస్తి హక్కుకు సంబంధించి చేసిన 17వ రాజ్యాంగ సవరణ రాజ్యాంగబద్దమేనని ప్రకటించింది.

*గోలక్‌నాథ్ వర్సెస్ పంజాబ్ ప్రభుత్వం (1967)*
-ప్రాథమిక హక్కులను సవరించే అధికారం పార్లమెంటుకు లేదని ఈ కేసులో సుప్రీంకోర్టు తీర్పు చెప్పింది. ప్రాథమిక హక్కులను సవరించాలంటే ప్రత్యేక రాజ్యాంగ పరిషత్తు ఏర్పాటు చేయాలని పేర్కొంది.

*కేశవానంద భారతి వర్సెస్ కేరళ (1973)*
-ప్రాథమిక హక్కులను సవరించడానికి ఉద్దేశించిన 24వ, 25వ రాజ్యాంగ సవరణలను సుప్రీంకోర్టులో ప్రశ్నించారు. ఈ కేసులో రాజ్యాంగ మౌలిక స్వరూపాన్ని మార్చరాదని కోర్టు చెప్పింది. సుప్రీంకోర్టు మౌలిక స్వరూపం అనే పదాన్ని మొదటిసారి ప్రయోగించింది.

*మేనకాగాంధీ కేసు (1978)*
-ప్రజాప్రయోజన వ్యాజ్యంపై పాస్‌పోర్టు అధికారి పాస్‌పోర్టు చట్టం-1967 కింద మేనకాగాంధీ పాస్‌పోర్టును రద్దుచేశారు. ప్రజా ప్రయోజనం అన్నది బహుళ విస్తృతమైనదని ఈ కేసులో సుప్రీంకోర్టు పేర్కొన్నది. 19, 14, 21వ నిబంధనలు సెక్షన్ 10(3) పాస్‌పోర్టు చట్టం-1967 ప్రకారం ఉల్లంఘనకు గురయ్యాయని కోర్టు గమనించింది. 21వ నిబంధన కింద వ్యక్తి స్వేచ్ఛ అనే దానికి సాధారణ అర్థం ఇచ్చింది. అయితే చట్టం సహజ న్యాయానికి అనుగుణంగా ఉండాలని పేర్కొన్నది.

*వామన్‌రావు కేసు (1981)*
*నీరజాచౌదరి కేసు (1984)*
-బాల కార్మికులకు సంబంధించి సమర్థవంతమైన చట్టాలు రూపొందించాలని ఈ కేసులలో సుప్రీంకోర్టు తీర్పుచెప్పింది.

*షాబానో కేసు (1985)*
-ముస్లిం మహిళకు కూడా భరణం ఇవ్వాలని ఈ కేసులో సుప్రీంకోర్టు తీర్పునిచ్చింది.

*సెయింట్ స్టీఫెన్స్ కాలేజీ కేసు (1992)*
-మైనారిటీ విద్యాసంస్థల్లో మైనారిటీయేతర విద్యార్థులకు 50 శాతం సీట్లు కల్పించాలని ఈ కేసులో సుప్రీంకోర్టు స్పష్టంచేసింది.

*ఇందిరాసహాని వర్సెస్*
*యూనియన్ ఆఫ్ ఇండియా (1992)*
-వెనుకబడిన తరగతులకు 27 శాతం రిజర్వేషన్లు కల్పించే అంశాన్ని ఈ కేసులో ప్రశ్నించారు.

*ఉన్నికృష్ణన్ వర్సెస్ ఆంధ్రప్రదేశ్ (1993)*
-ప్రాథమిక హక్కులలో విద్యాహక్కు లేకపోతే జీవించే హక్కుకు, వ్యక్తి గౌరవానికి అర్థం లేదని.. ప్రాథమిక విద్యను ప్రాథమిక హక్కుగా గుర్తించాలని సుప్రీంకోర్టు తీర్పునిచ్చింది.

*సరళా ముద్గల్ (1995)*
-ఒక వ్యక్తి హిందూ వివాహ చట్టం ప్రకారం పెండ్లి చేసుకున్న తర్వాత, మరో వివాహం కోసం మత మార్పిడి చేసుకోవడం చట్ట విరుద్ధమని సుప్రీంకోర్టు తీర్పుచెప్పింది.

*ఎస్‌ఆర్ బొమ్మై కేసు (1994)*
-సమాఖ్య వ్యవస్థ అనేది భారత రాజ్యాంగ మౌలిక స్వరూపమని, రాష్ట్ర ప్రభుత్వాన్ని రద్దు చేసేముందు అసెంబ్లీలో బల నిరూపణకు అవకాశం కల్పించాలని సుప్రీంకోర్టు ప్రకటించింది.

*చంద్రకుమార్ కేసు (1997)*
-న్యాయసమీక్ష అనేది రాజ్యాంగ మౌలిక స్వరూపంలో భాగమని సుప్రీంకోర్టు ప్రకటించింది.

*టీఎంఏ పాయ్ కేసు (2002)*
-మైనారిటీ విద్యాసంస్థల్లో ఆయా సంస్థల ప్రమాణాల గురించి రాష్ట్ర ప్రభుత్వాలు జోక్యం చేసుకోవచ్చని సుప్రీంకోర్టు తీర్పునిచ్చింది.

*ఇనామ్‌దార్ కేసు (2005)*
-ప్రైవేటురంగ సంస్థల్లో ఎస్సీ, ఎస్టీలకు రిజర్వేషన్లు కల్పించడం చట్ట విరుద్ధమని సుప్రీంకోర్టు ప్రకటించింది. దీని కోసం 93వ రాజ్యాంగ సవరణ చేశారు.

*ఐఆర్ కొయలో కేసు (2006)*

-9వ షెడ్యూల్‌కు న్యాయసమీక్ష వర్తిస్తుందని సుప్రీంకోర్టు ప్రకటించింది.

*అశోక్ కుమార్ ఠాకూర్ కేసు (2007)*
-93వ రాజ్యాంగ సవరణ ప్రకారం ఎస్సీ, ఎస్టీ, ఓబీసీలకు సెంట్రల్ యూనివర్సిటీ, ప్రైవేటు విద్యాసంస్థల్లో రిజర్వేషన్లను కూడా 50 శాతానికి పరిమితం చేస్తూ సుప్రీంకోర్టు తీర్పునిచ్చింది.